Vấn đề chia di sản thừa kế luôn luôn là một đề tài nóng đối với xã hội hiện nay, có rất nhiều vụ việc chỉ vì vấn đề này mà xảy ra tranh chấp, xung đột giữa các thành viên trong gia đình gây ra những hệ lụy không tốt cho chính gia đình họ và xã hội. Vì vấn đề này luôn có nhiều trường hợp và các cách xử lý khác nhau. Điển hình như vụ việc như sau: “Chồng mất năm 2007 đã để lại một khối di sản gồm nhà ở và đất, vợ muốn bán phần đất di sản, họ có 3 người con chung trên 18, nhưng việc bán đất không có sự đồng tình của các con”. Liệu rằng người vợ có thể bán đất hay không ta cùng tìm hiểu ngay đây.
Có hai trường hợp xảy ra là mảnh đất bố bạn đứng tên có trước và trong thời kỳ hôn nhân sẽ có cách giải quyết khác nhau.
Với trường hợp thứ nhất: Đối với quyền sử dụng đất của bố bạn được xác lập trước thời kỳ hôn nhân: Điều này có nghĩa quyền sử dụng mảnh đất này thuộc sở hữu riêng của bố bạn. Do đó, khi bố bạn qua đời mà không để lại di chúc thì mảnh đất và ngôi nhà này sẽ được chia theo pháp luật, tức chia cho những người ở hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Với trường hợp này thì di sản người bố để lại được chia đều cho người mẹ và 3 người con chung.
Trường hợp thứ 2 là quyền sử dụng đất hình thành trong thời kỳ hôn nhân. Theo Khoản 1 Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định:
“1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng…”.
Trước tiên, ta hiểu rằng: Mảnh đất và nhà ở là tài sản chung của bố mẹ bạn nên khi bố mất thì một nửa tài sản là tài sản riêng của mẹ bạn, một nửa còn lại là di sản bố bạn để lại. Một nửa tài sản của bố được xác định là di sản thừa kế của bố. Do vậy, ta có thể thấy rằng, người mẹ có một nửa phần tài sản trên và được hưởng ¼ của phần di sản thừa kế trên (một nửa phần tài sản còn lại).
Như vậy, trường hợp quyền sử dụng đất hình thành trong thời kỳ hôn nhân (không thuộc trường hợp tặng cho riêng hay thừa kế riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng) thì quyền sử dụng đất là tài sản chung của bố mẹ bạn. Phần tài sản thuộc quyền sở hữu của bố bạn sẽ được chia thừa kế theo pháp luật, tức chia cho mẹ và các con chung.
Ở cả hai trường hợp trên, đều phải thực hiện khai nhận di sản thừa kế của bố bạn. Sau đó, mẹ và các con chung có thể thỏa thuận với những người đồng thừa kế về việc phân chia tài sản một cách hợp lý.
Vậy nên, việc người mẹ muốn bán phần đất của di sản khi chưa có sự đồng ý của các con và phần đất vẫn đang chung một Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là không thể thực hiện được dù chỉ là phần đất riêng của mẹ. Do vậy, để có thể bán được phần đất và phần di sản thì cần được thực hiện sau khi đã được thỏa thuận, phân chia phù hợp giữa các thành viên cùng được hưởng thừa kế và các mảnh đất được chia đã được tách riêng Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.