Hiến tạng là việc làm nhân đạo, bởi một người hiến tạng có thể cứu sống được 8 đến 10 người khác. Việc làm này dựa trên tinh thần tự nguyện nhưng cũng cần tuân thủ quy định của pháp luật. Một trong những điều cần biết khi đăng ký hiện tạng là định nghĩa hiến tạng sau khi chết là gì? Điều kiện đăng ký hiến tạng sau khi chết được quy định như thế nào?
Hiến tạng là gì?
Hiến tạng hiện không được định nghĩa cụ thể tại văn bản pháp luật. Tuy nhiên, căn cứ khoản 6 Điều 3 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006, có thể hiểu hiến tạng là việc hiến mô, bộ phận cơ thể con người.
Trong đó, tạng bao gồm các bộ phận của cơ thể người như sau:
– Mô: Tập hợp các tế bào cùng hoặc nhiều loại khác nhau, thực hiện chức năng nhất định của cơ thể người như giác mạc, gân, tuỷ…
– Bộ phận cơ thể người: Một phần cơ thể con người được hình thành từ nhiều mô khác nhau để thực hiện chức năng sinh lý nhất định: Tay, chân…
Sau khi cá nhân hiến mô, bộ phạn cơ thể người, các bác sĩ sẽ lấy những bộ phận được hiến này để ghép mô, bộ phận cơ thể của người bệnh khác hoặc phục vụ cho mục đích nhân đạo. Bên cạnh việc hiến tạng sau khi chết thì cá nhân còn có thể đăng ký hiến xác sau khi chết hoặc đăng ký hiến tạng ngay khi còn sống.
Điều kiện đăng ký hiến tạng
Mặc dù hiến tạng sau khi chết là việc cá nhân tự nguyện thực hiện nhưng vẫn phải đáp ứng một số điều kiện của Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác 2006. Cụ thể như sau:
Độ tuổi
Căn cứ Đều 5 Luật số 75/2006 có quy định về điều kiện để được hiến tạng về độ tuổi là:
- Người từ đủ 18 tuổi trở lên
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Nguyên tắc khi hiến mô, tạng
Việc hiến tặng mô, tạng phải bảo đảm nguyên tắc: tự nguyện đối với người hiến, người được ghép; vì mục đích nhân đạo, chữa bệnh, giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học; không nhằm mục đích thương mại; giữ bí mật về các thông tin có liên quan đến người hiến, người được ghép, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.
Như vậy, bất kỳ ai đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ đều có quyền hiến tặng mô, tạng khi còn sống hoặc đăng ký vào danh sách hiến tặng mô, tạng tiềm năng (hiến tặng sau khi chết, chết não); những người cao tuổi đều có thể hiến tặng một phần mô, tạng và giác mạc sau khi chết, chết não.
Các hành vi bị nghiêm cấm
Ngoài điều kiện về độ tuổi, năng lực hành vi dân sự, để được đăng ký hiến tạng sau khi chết, người có nhu cầu hiến tạng không được vi phạm các hành vi nêu tại Điều 11 Luật số 75/2006, gồm:
1. Lấy trộm mô, bộ phận cơ thể người; lấy trộm xác.
2. Ép buộc người khác phải cho mô, bộ phận cơ thể người hoặc lấy mô, bộ phận cơ thể của người không tự nguyện hiến.
3. Mua, bán mô, bộ phận cơ thể người; mua, bán xác.
4. Lấy, ghép, sử dụng, lưu giữ mô, bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại.
5. Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới mười tám tuổi.
6. Ghép mô, bộ phận cơ thể của người bị nhiễm bệnh theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định.
7. Cấy tinh trùng, noãn, phôi giữa những người cùng dòng máu về trực hệ và giữa những người khác giới có họ trong phạm vi ba đời.
8. Quảng cáo, môi giới việc hiến, nhận bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại.
9. Tiết lộ thông tin, bí mật về người hiến và người được ghép trái với quy định của pháp luật.
10. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm sai lệch kết quả xác định chết não.
Trình tự, thủ tục đăng ký hiến mô, tạng
Việc đăng ký hiến mô, tạng ở người còn sống hoặc sau khi chết/chết não phải thực hiện theo quy trình luật định:
Người có đủ điều kiện quy định muốn đăng ký hiến tặng mô, tạng khi còn sống hoặc sau khi chết/chết não thì đến cơ sở y tế để bày tỏ nguyện vọng của mình. Cơ sở y tế sẽ có trách nhiệm tiếp nhận thông tin để báo về Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người. Sau khi nhận được thông báo về trường hợp hiến mô, tạng, Trung tâm Điều phối quốc gia về bộ phận cơ thể có trách nhiệm thông báo cho cơ sở y tế có đủ điều kiện về trang thiết bị và đội ngũ cán bộ y tế theo luật định, sơ sở y tế đó có trách nhiệm trực tiếp gặp người hiến để tư vấn thông tin có liên quan đến việc hiến mô, tạng và hướng dẫn đăng ký hiến theo mẫu đơn; thực hiện kiểm tra sức khỏe cho người hiến nếu đủ điều kiện sẽ cấp thẻ đăng ký hiến tặng theo quy định.
Việc đăng ký hiến mô, tạng ở người sống có hiệu lực kể từ khi cơ sở y tế nhận “đơn đăng ký hiến”; trường hợp đăng ký hiến mô, tạng sau khi chết/chết não có hiệu lực kể từ khi người đăng ký được cấp “thẻ đăng ký hiến”.
Vì việc hiến tặng mô, tạng dựa trên nguyên tắc tự nguyện và là quyền nhân thân của mỗi công dân, do đó trong mọi trường hợp nếu người đã đăng ký hiến tặng muốn thay đổi quyết định thì chỉ cần gửi đơn đề nghị thay đổi hoặc hủy bỏ về cơ sở y tế nơi đã tiếp nhận đơn và cấp thẻ đăng ký hiến tặng mô, tạng ban đầu là được đưa ra khỏi danh sách đăng ký hiến tặng.