Việc đăng ký kinh doanh đối với cá nhân là vấn đề mà được nhiều người kinh doanh quan tâm, đặc biệt là đối với những người mới bước chân vào con đường “khởi nghiệp”, đang tự mình thực hiện công việc kinh doanh. Vậy liệu rằng cá nhân kinh doanh có cần phải đăng ký kinh doanh hay không?
Cá nhân kinh doanh là ai?
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP về Hoạt động thương mại một cách độc lập thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh đã đưa ra khái niệm cá nhân hoạt động thương mại hay còn gọi là cá nhân kinh doanh cụ thể như sau:
“Cá nhân hoạt động thương mại là cá nhân tự mình hàng ngày thực hiện một, một số hoặc toàn bộ các hoạt động được pháp luật cho phép về mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi…”
Theo đó, có thể hiểu đơn giản, cá nhân kinh doanh là cá nhân có phát sinh hoạt động thương mại (mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại)trong một số ngành nghề nhất định như bán hàng rong, đánh giày,…hoặc trong các trường hợp không cố định về địa điểm kinh doanh hoặc không thường xuyên kinh doanh mà không phải là thương nhân (người hoạt động thương mại thường xuyên, độc lập và có đăng ký kinh doanh), kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận.
Cá nhân kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh khi nào?
Mặc dù các cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, tạo ra lợi nhuận sẽ cần đăng ký kinh doanh với Cơ quan có thẩm quyền về hoạt động kinh doanh của mình. Nhưng trên thực tế, pháp luật cũng đã đưa ra những trường hợp ngoại lệ. Căn cứ tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP đã quy định cụ thể về những cá nhân thực hiện các hoạt động thương mại nhưng không thuộc đối tượng phải đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật về đăng ký kinh doanh và không gọi là “thương nhân” theo quy định của Luật Thương mại:
“Cụ thể bao gồm những cá nhân thực hiện các hoạt động thương mại sau đây:
a) Buôn bán rong (buôn bán dạo) là các hoạt động mua, bán không có địa điểm cố định (mua rong, bán rong hoặc vừa mua rong vừa bán rong), bao gồm cả việc nhận sách báo, tạp chí, văn hóa phẩm của các thương nhân được phép kinh doanh các sản phẩm này theo quy định của pháp luật để bán rong;
b) Buôn bán vặt là hoạt động mua bán những vật dụng nhỏ lẻ có hoặc không có địa điểm cố định;
c) Bán quà vặt là hoạt động bán quà bánh, đồ ăn, nước uống (hàng nước) có hoặc không có địa điểm cố định;
d) Buôn chuyến là hoạt động mua hàng hóa từ nơi khác về theo từng chuyến để bán cho người mua buôn hoặc người bán lẻ;
đ) Thực hiện các dịch vụ: đánh giày, bán vé số, chữa khóa, sửa chữa xe, trông giữ xe, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh và các dịch vụ khác có hoặc không có địa điểm cố định;
e) Các hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh khác.”
Đồng thời, tại khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định về đăng ký kinh doanh đã có những trường hợp không phải đăng ký kinh doanh bao gồm: Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối; Những người bán hàng rong, quà vặt; Người buôn chuyến, kinh doanh lưu động; Người kinh doanh thời vụ; Người làm dịch vụ có thu nhập thấp. Trừ các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.
Theo đó, cá nhân kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh nếu thuộc các trường hợp đã nêu ở trên. Ngược lại, bạn cần hiểu rằng đối với những trường hợp không thuộc vào các trường hợp đã nêu thì việc đăng ký kinh doanh vẫn là thủ tục pháp lý bắt buộc. Hay nói cách khác, cá nhân hoạt động thương mại nhằm mục đích sinh lợi không thuộc quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP thì vẫn phải tiến hành đăng ký kinh doanh theo luật định.
Tại sao cá nhân kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh?
Việc đưa ra quy định về những trường hợp cá nhân kinh doanh không cần phải đăng ký kinh doanh là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn của xã hội. Nếu sử dụng phương pháp so sánh với các hình thức kinh doanh khác, có thể thấy các hoạt động kinh doanh như bán hàng rong, bán vặt đã trở nên không còn theo kịp với thời đại mới trước những đòi hỏi cao của nền kinh tế thị trường. Nhưng Việt Nam vẫn còn là một quốc gia “đang phát triển”, những lao động có thu nhập thấp vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong dân số, có nhiều người trong số đó phải dựa dẫm vào các hoạt động thương mại nhỏ lẻ ấy để có thể kiếm sống và mưu sinh. Cũng không thể phủ nhận rằng, đây còn đóng vai trò tạo nên những nét giản dị, mộc mạc, thu hút nhiều khách du lịch đến với Việt Nam.
Do vậy, tuy rằng không phải thực hiện thủ tục đăng ký kinh doanh, nhưng quá trình thực hiện kinh doanh các cá nhân kinh doanh vẫn có những tác động nhất định đến nền kinh tế và đời sống xã hội.