Việc đăng ký kết hôn là cơ sở để pháp luật thừa nhận và bảo vệ quan hệ vợ chồng hợp pháp. Tuy nhiên, trên thực tế có rất nhiều cặp vợ chồng sống chung với nhau nhưng không đăng ký kết hôn. Theo quy định của pháp luật thì sống chung như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 dù không đăng ký kết hôn vẫn được coi là vợ chồng hợp pháp và được pháp luật bảo vệ. Vậy Cứ chung sống như vợ chồng trước năm 1987 là vợ chồng hợp pháp? Thực tế có phải như vậy?
Định nghĩa về kết hôn?
Theo khoản 5 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 có định nghĩa về kết hôn như sau:
“ Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật này về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn”.
Như vậy, kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn. Và Nhà nước chưa thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.
Hôn nhân thực tế được hiểu như thế nào?
Hôn nhân thực tế là một thuật ngữ pháp lý trong các trường hợp hôn nhân đặc biệt. Để chỉ những trường hợp hai bên nam nữ chung sống trong quan hệ vợ chồng, đã được gia đình, xã hội thừa nhận nhưng chưa được đăng ký tại cơ quan hộ tịch, chưa được cấp giấy chứng nhận kết hôn.
Hiện nay, các văn bản pháp luật hiện hành chưa đưa ra khái niệm thế nào là hôn nhân thực tế. Nhắc đến hôn nhân thực tế, thông thường sẽ được hiểu là việc nam, nữ sống chung với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn, từ đó phát sinh quan hệ vợ chồng, con và tài sản như đối với hôn nhân được đăng ký kết hôn.
Hôn nhân đảm bảo các yếu tố thực tế, nhưng lại chưa ràng buộc theo các thủ tục pháp lý nhưng vẫn được pháp luật công nhận đã kết hôn. Tuy nhiên không phải mọi trường hợp việc sống chung với nhau như vợ chồng đều được xem là hôn nhân thực tế, mà còn phải xem xét trường hợp đó có thuộc những trường hợp mà pháp luật quy định là hôn nhân thực tế hay không?
Cứ chung sống như vợ chồng trước năm 1987 là vợ chồng hợp pháp?
Liên quan đến việc xác nhận tình trạng hôn nhân đối với trường hợp; nam nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ trước ngày 03/01/1987 nhưng không đăng ký kết hôn. Thì tại khoản 2 điều 44 nghị định 123/2015/NĐ-CP quy định:
Điều 44. Điều khoản chuyển tiếp
2.Đối với trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03 tháng 01 năm 1987; mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích và tạo điều kiện để đăng ký kết hôn. Quan hệ hôn nhân được công nhận kể từ ngày; các bên xác lập quan hệ chung sống với nhau như vợ chồng. Thẩm quyền, thủ tục đăng ký kết hôn; được thực hiện theo quy định tại Điều 17 và Điều 18 của Luật Hộ tịch.
Đồng thời, khoản 1 Điều 131 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định:
“Quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập trước ngày Luật này có hiệu lực thì áp dụng pháp luật về hôn nhân và gia đình tại thời điểm xác lập để giải quyết”.
Theo quy định tại điểm a khoản 3 Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội thì:
“Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng 1 năm 1987; ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa đăng ký kết hôn; thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Tòa án thụ lý giải quyết; theo quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000”.
Như vậy, đối với những trường hợp nam nữ chung sống với nhau trước ngày 03/01/1987; hiện họ chưa đăng ký kết hôn; thì vẫn được pháp luật công nhận là vợ chồng (hôn nhân thực tế). Đồng thời, theo hướng dẫn tại điểm c mục 2 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 03/01/2001 thì
“Được coi là nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng; nếu họ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000; và thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Có tổ chức lễ cưới khi về chung sống với nhau;
– Việc họ về chung sống với nhau được gia đình (một bên hoặc cả hai bên) chấp nhận;
– Việc họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến;
– Họ thực sự chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình.
Thời điểm nam và nữ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng; là ngày họ tổ chức lễ cưới hoặc ngày họ về chung sống với nhau được gia đình; (một hoặc cả hai bên) chấp nhận hoặc ngày họ về chung sống với nhau; được người khác hay tổ chức chứng kiến; hoặc ngày họ thực sự bắt đầu chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau xây dựng gia đình”.
Do đó, trường hợp hai bên chung sống với nhau như vợ chồng trước thời điểm ngày 03/01/1987 mà không đăng ký kết hôn thì sẽ áp dụng quy định của Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội về việc thi hành Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và Thông tư số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày 03/01/2001; hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 35/2000/QH10 để xem xét tính hợp pháp của quan hệ chung sống giữa hai bên.
Có thể thấy, những quy định pháp luật trên là căn cứ pháp lý để các cơ quan nhà nước thừa nhận quan hệ nam nữ sống chung với nhau như vợ chồng (hôn nhân thực tế) là hợp pháp và bảo vệ mối quan hệ đó. Ngoài ra, nhà nước cũng khuyến khích và tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng thuộc trường hợp hôn nhân thực tế tiến hành đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc đăng ký này sẽ giúp quá trình quản lý của nhà nước về hộ tịch dễ dàng và thuận lợi hơn.
Ngược lại, những trường hợp sống chung với nhau như vợ chồng từ sau ngày 03 tháng 01 năm 1987 (tức là không đáp ứng yếu tố về hình thức của hôn nhân thực tế) nếu muốn được nhà nước thừa nhận là vợ, chồng hợp pháp thì phải tiến hành đăng ký kết hôn trong vòng 2 năm kể từ thời điểm Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 có hiệu lực. Nếu từ sau ngày 01 tháng 01 năm 2003 cho đến nay mà họ không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận họ là vợ chồng.
Như vậy, có thể thấy từ những quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình ở nước ta từ trước đến nay vẫn luôn khuyến khích việc đăng ký kết hôn giữa các bên nam nữ sống chung với nhau và là cơ sở pháp lý để giải quyết những khó khăn, vướng mắc gặp phải khi các vấn đề liên quan đến mối quan hệ hôn nhân này có tranh chấp.
Trên đây là những thông tin trả lời cho câu hỏi: Cứ chung sống như vợ chồng trước năm 1987 là vợ chồng hợp pháp?. Nếu có bất kì thắc mắc nào hãy liên hệ hotline: 0902199090- 0982068560! Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ!