Căn cứ Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015: “Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng”. Như vậy có hai loại di chúc là di chúc bằng văn bản và di chúc miệng.
Di chúc bằng văn bản
Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
Trường hợp này, người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc. Việc lập di chúc bằng văn bản không có người làm chứng phải tuân theo quy định tại Điều 631 của Bộ luật Dân sự 2015. Nội dung của bao gồm các thông tin chủ yếu sau:
- Ngày, tháng, năm lập di chúc;
- Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc;
- Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản;
- Di sản để lại và nơi có di sản.
Ngoài các nội dung quy định trên, di chúc có thể có các nội dung khác. Lưu ý, di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu, nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được ghi số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
Trường hợp này, có thể tự mình đánh máy hoặc nhờ người khác viết hoặc đánh máy bản di chúc mà không phải viết tay nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Khi lập, phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng. Sau đó, những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc. Đối với người làm chứng, không phải ai cũng có thể làm chứng. Pháp luật quy định giới hạn những người sau đây không được làm chứng như sau:
- Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.
- Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc.
- Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
Di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực
Người lập di chúc có thể thực hiện công chứng di chúc tại cơ quan có thẩm quyền công chứng hoặc yêu cầu công chứng viên tới chỗ mình để lập di chúc. Cơ quan có thẩm quyền chứng thực di chúc là UBND cấp xã. Người thực hiện chứng thực là Chủ tịch/Phó Chủ tịch UBND và có đóng dấu của UBND.
Lưu ý: Những người sau đây không được phép thực hiện thủ tục công chứng/chứng thực di chúc:
- Người thừa kế được xác định theo nội dung của di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc.
- Người có cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con là người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
- Người có quyền, nghĩa vụ về tài sản có liên quan tới nội dung của bản di chúc thực hiện việc công chứng/chứng thực.
Di chúc miệng
Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.