Nhãn hiệu và tên thương mại là hai đối tượng sở hữu công nghiệp hoàn toàn khác nhau với những quy định trong luật sở hữu trí tuệ khác nhau. Nhưng trên thực tế, nhiều người vẫn gặp phải tình trạng phân vân, không phân biệt được đâu là nhãn hiệu, đâu là tên thương mại khi cả hai đối tượng này có nét tương đồng nhau về mặt hình thức thể hiện.
Khái niệm nhãn hiệu, tên thương mại
Căn cứ khoản 16 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi 2009. 2019, 2022) thì nhãn hiệu được định nghĩa là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Nhãn hiệu được phân loại thành 04 loại cơ bản như sau:
– Nhãn hiệu tập thể: Là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các thành viên trong tổ chức (là chủ sở hữu của nhãn hiệu tập thể) với hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân khác không phải là thành viên của tổ chức đó.
– Nhãn hiệu chứng nhận: nhãn hiệu chứng nhận có thể hiểu là nhãn hiệu mà chủ sở hữu nhãn hiệu cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng trên hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân đó để chứng nhận các đặc tính về xuất xứ, nguyên liệu, vật liệu, cách thức sản xuất hàng hóa, cách thức cung cấp dịch vụ, chất lượng và độ chính xác, độ an toàn hoặc các đặc tính khác của hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu.
– Nhãn hiệu liên kết: được hiểu là nhiều nhãn hiệu do cùng một chủ thể đăng ký, trùng hoặc tương tự nhau dùng cho sản phẩm, dịch vụ cùng loại hoặc là tương tự nhau hoặc có liên quan với nhau.
– Nhãn hiệu nổi tiếng: Là loại nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến một cách rộng rãi trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Theo đó, căn cứ theo khoản 21 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi 2009, 2019, 2022) đã đưa ra khái niệm về tên thương mại như sau: Tên thương mại là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt động kinh doanh, dùng để phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên gọi đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.
Khu vực kinh doanh quy định tại khoản này là khu vực địa lý nơi chủ thể kinh doanh có bạn hàng, khách hàng hoặc có danh tiếng.
Những tiêu chí phân biệt nhãn hiệu và tên thương mại
Có thể dễ dàng nhận thấy, nhãn hiệu và tên thương mại là hai đối tượng hoàn toàn khác nhau về bản chất nhưng thường bị nhầm lẫn ở sự giống nhau về mặt hình thức. Để có thể phân biệt một cách rõ ràng và đầy đủ hai đối tượng này, chúng ta cần phải căn cứ vào các tiêu chí nhất định. Cụ thể được thể hiện tại bảng sau:
| Tiêu chí phân biệt | Nhãn hiệu | Tên thương mại |
| Căn cứ pháp lý | Khoản 16 điều 4 Luật sở hữu trí tuệ | Khoản 21 điều 4 Luật sở hữu trí tuệ |
| Dấu hiệu | Những từ ngữ hình ảnh, biểu tượng, là sự kết hợp giữa ngôn ngữ và hình ảnh. | Từ ngữ |
| Chức năng | Phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. | Phân biệt các chủ thể kinh doanh trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh. |
| Căn cứ xác lập | – Đăng ký cấp văn bằng bảo hộ đối với nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu liên kết. – Không cần đăng ký đối với nhãn hiệu nổi tiếng. | Không cần đăng ký, quyền sở hữu được xác lập trên cơ sở sử dụng. |
| Điều kiện bảo hộ | – Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa; – Có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu đối với hàng hóa, dịch vụ của các chủ thể khác | – Có khả năng phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên thương mại đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh. Khả năng phân biệt, cụ thể chứa thành phần tên riêng, trừ trường hợp đã được biết đến rộng rãi do sử dụng. Không trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thương mại người khác đã sử dụng trước đó trong cũng một lĩnh vực và khu vực kinh doanh hoặc nhãn hiệu của người khác được bảo hộ trước ngày tên thương mại đó được sử dụng. |
| Phạm vi bảo hộ | Toàn lãnh thổ | Trong lĩnh vực và khu vực kinh doanh. |
| Thời hạn bảo hộ | 10 năm, có thể gia hạn. Riêng đối với nhãn hiệu nổi tiếng thì thời hạn sẽ phụ thuộc vào việc đáp ứng tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng. | Bảo hộ không xác định thời hạn, chấm dứt khi không còn sử dụng. |
| Số lượng | Một chủ thể kinh doanh có thể đăng ký sở hữu nhiều nhãn hiệu cho những loại hàng hóa, dịch vụ khác nhau. | Một chủ thể sản xuất kinh doanh chỉ có thể có một tên thương mại. |
| Chuyển giao quyền | Nhãn hiệu có thể là đối tượng của hợp đồng chuyển nhượng và hợp đồng chuyển quyền sử dụng. | Đối tượng của hợp đồng chuyển nhượng khi đáp ứng điều kiện là việc chuyển nhượng tên thương mại kèm theo việc chuyển nhượng toàn bộ cơ sở sản xuất kinh doanh và hoạt động kinh doanh dưới tên thương mại đó. |