Kể từ ngày 01/8/2021 khi Thông tư số 40/2021/TT-BTC về hướng dẫn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với cá nhân kinh doanh và hộ kinh doanh có hiệu lực. Tổ chức là chủ sàn giao dịch thương mại điện tử có nghĩa vụ khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh trên kinh doanh trên sàn giao dịch thương mại điện tử của mình. Theo đó, sàn giao dịch thương mại điện tử sẽ kiêm vai thuế vụ cho cá nhân kinh doanh.
Tính hợp lý và khả thi
Quy định mới này được đánh giá là hợp lý và có thể thực hiện được. Bởi vì với đặc thù hoạt động của mình, các sàn giao dịch thương mại điện tử luôn nắm rõ được lịch sử giao dịch, doanh thu của từng người kinh doanh trên đó một cách chi tiết. Qua đó, việc các sàn này khai và nộp thay thuế cho cá nhân kinh doanh sẽ có tính chính xác tối ưu và tránh được tình trạng thất thu thuế, kê khai thuế không đầy đủ. Tuy nhiên, hiện các sàn giao dịch thương mại điện tử cũng đang gặp nhiều bối rối trước khi thông tư nói trên có hiệu lực. Bởi theo họ, số lượng người kinh doanh trên các sàn này rất lớn và thay đổi liên tục, có những người không hoạt động thường xuyên và nhiều giao dịch trên đó với số tiền rất nhỏ gây khó khăn cho công việc kiểm đếm kê khai. Mặt khác, thời gian có hiệu lực vào ngày 1/8 tới đây là gấp gáp cho các sàn này chuẩn bị về nhân sự cũng như điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật để thực hiện.
Một điểm nữa là khi các sàn giao dịch thương mại điện tử kê khai và nộp thuế thay người bán hàng thì sẽ phát sinh thêm chi phí và người bán là những người phải chi trả cho những chi phí đó. Theo đó giá bán hàng hóa sẽ tăng hoặc lợi nhuận của người bán bị giảm sút. Do vậy, với quy định này thì người bán và người mua có còn mặn mà với các sàn giao dịch thương mại điện tử này nữa không?
Cơ sở pháp lý
Về cơ sở pháp lý của việc ban hành quy định nói trên tại Thông tư 40/2021/TT-BTC là những văn bản đã được ban hành trước đây như Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế thu nhập cá nhân… là chưa đầy đủ. Bởi vì theo Luật Thuế Thu nhập cá nhân năm 2007 sửa đổi bổ sung năm 2012, 2014, 2020 quy tại Điều 24 quy định Tổ chức trả thu nhập có trách nhiệm kê khai, khấu trừ, nộp thuế cho đối tượng nộp thuế. Tuy nhiên, chủ các sàn giao dịch thương mại điện tử này không trả thu nhập cho cá nhân kinh doanh trên đó mà chỉ là người tạo ra môi trường kinh doanh trên mạng cho họ mà thôi. Do vậy, bắt buộc họ kê khai và nộp thuế thay là không đúng.
Về việc kê và nộp thay thế giá trị gia tăng cho người bán hàng trên sàn giao dịch thương mại điện tử, đây là quy định hoàn toàn mới và Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008 cũng chưa có quy định gì liên quan. Điều 11 Luật này quy định phương pháp tính thuế trực tiếp trên giá trị gia tăng tức là nộp thay thế giá trị gia tăng áp dụng với cá nhân tổ chức Việt Nam mua hàng hóa của cá nhân tổ chức nước ngoài kinh doanh nhưng không có cơ sở thường trú tại Việt Nam. Mặt khác, theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế, tại điểm c khoản 5 Điều 7 quy định tổ chức và cá nhân hợp tác kinh doanh thì tổ chức khai và nộp thuế thay cho cá nhân. Vậy thì tổ chức thành lập sàn giao dịch thương mại điện tử và cá nhân kinh doanh trên đó có được gọi là hợp tác kinh doanh với nhau hay không?
Như vậy, cơ sở pháp lý của quy định mới tại Thông tư 40/2021/TT-BTC tại các văn bản hiện hành chưa thực sự đầy đủ. Việc yêu cầu sàn giao dịch thương mại điện tử khai và nộp thuế thay cá nhân kinh doanh của Thông tư 40 không trái luật nhưng nó mới hoàn toàn và chưa có quy định hiện này nào liên quan hay tạo cơ sở cho nó cả.